اعلام حریق

 معرفی سيستم های اعلام حريق

سامانه اعلام حریق، به مجموعه‌ای از قطعات الکترونیکی گفته می‌شود که وظیفه آشکارسازی حریق در اماکن مختلف را بر عهده دارد.
 سامانه‌های اعلام حریق به دو گروه تقسیم میشوند:
•    آدرس پذیر
•    متعارف
هر یک از این سامانه ها( متعارف یا آدرس پذیر ) خود به دو گروه تقسیم می‌شوند:
•    سیستم های دستی
•    سیستم های اتوماتیک

 در سیستم‌های دستی:
•    شستی اعلام حریق، تنها منبع تشخیص حریق است.
•    درواقع کار تشخیص حریق در اینگونه سیستم‌ها فقط به انسان سپرده شده‌ است.
•    مکان‌هایی که انسان حضور ندارد، کاربردی ندارند.

 سامانه اعلام حريق متعارف:

•    سامانه متعارف از قدیمی ترین انواع سیستم‌های اعلام حریق است.
•    در این سیستم چندین حسگر (Detector)  و شستی که یک منطقه از ساختمان را پوشش می‌دهند که در قالب یک مدار به هم پیوسته، به تابلوی کنترل مرکزی متصل می‌شوند.
•    هر مدار نماینده یک منطقه (zone)‌است.
•    در ساختمان‌های عمومی اعلام ناشی از حریقی کوچک ممکن است موجب هراس تعداد زیادی و یا اخلال در روند معمولی فعالیت‌ها گردد.
•    هر تابلوی کنترل مرکزی متعارف می‌تواند ۲،۴،۸ و یا مدارهای بیشتری را پشتیبانی کند.

 سامانه اعلام حريق آدرس پذير :

•    اصول کشف و تشخیص حریق در سامانه های آدرس پذیر، مشابه سیستم‌های متعارف است.
•    در این گونه سیستم‌ها، هر یک از حسگر (Detector) های اتوماتیک و یا شستی‌ها دارای آدرس منحصر به ‌فردی هستند که از طریق آن تابلوی کنترل مرکزی قادر به شناسایی و تعیین محل و آدرس دقیق هر یک از آن هاست.

 تجهيزات سيستم هاي اعلام حريق

1.    دتكتورها: دتکتور یا کاشف یکی از قطعات سیستم اعلام حریق می‏باشد که وظیفه کشف و اعلام حریق و در سیستم‏های هوشمند آنالیز آن را قبل از اعلام برعهده دارد.
انواع دتکتور:
     دتكتورهاي دودي: این قطعه به دلیل حساسیت به دود، بیشترین کاربرد را در ساختمان‏ها  داشته و عملکرد دقیق آن می‏تواند تضمین مناسبی برای اعتماد به کل سیستم در پی داشته باشد.
انواع دتکتورهای دودی به شرح ذیل می‏باشد
A.    دتکتورهای دودی یونیزه Ion Smoke Detector     
•    این دتکتورها با دارا بودن منبع کوچکی از رادیواکتیو قابلیت بالایی در کشف دود دارند.
•    متاسفانه این دسته از دتکتورها به دلیل حساسیت بالا ضریب خطای زیادی داشته و آلارم کاذب ( False Alarm ) به وجود می‏ آورند.
•    به دلیل وجود منبع رادیواکتیو تعمیر آن به جز در کارخانه تولید کننده غیرممکن بوده و از بین بردن آن نیز باعث آلودگی در محیط زیست می‏گردد.
•    مطابق استانداردهای جدید تولید و مصرف آن محدود شده و مختص به اماکن خاص می‏باشد و برای محیط‏های مسکونی توصیه نمی‏شود.
•    این دتکتورها به هر نوع دود واکنش سریع داشته و حتی گرد و غبار نیز در بعضی موارد آن را فعال می‏کند.
•    محل نصب این دتکتورها بر روی سقف است.

B.    دتکتور اپتیکال (فتوالکتریک) Optical (Photoelectric) Smoke Detector      
•    دتکتور اپتیکال بر اساس ارسال و دریافت اشعه ماورا بنفش کار می‏کند.
•    شکست نور باعث فعال شدن دتکتور و اعلام حریق خواهد شد.
•    ذرات معلق در هوا نمی‏توانند باعث شکست نور شوند و دقت این حسگرها بیشتر و خطای آن کمتر از نوع فوق می‏باشد.
•    همچنین این دتکتور نیاز به دود بیشتر- غلیظ‏تر و در واقع دود حقیقی برای فعال شدن دارد.
•    کاربرد آن وسیع و قابل نصب در تمام محیط‏های نیازمند دتکتور دودی می‏باشد.
•    محل نصب این دتکتورها بر روی سقف است.

C.    بیم دتکتور Beam Smoke Detector    
•    بیم دتکتور با پرتوافکنی قادر به تشخیص دود می‏باشد.
•    مکانزیم تشخیص آن همانند دتکتورهای اپتیکال بوده اما به جای ارسال و دریافت سیگنال در محفظه دتکتور، این عمل در فضای باز انجام شده و فرستنده و گیرنده با فاصله حداقل 5 متر و حداکثر 100 متر از یکدیگر روی دیوار و در ارتفاع مشخصی نصب می‏شود.

    دتکتورهای حرارتی

دتکتورهای حرارتی ثابت:
•    دتکتورهای حرارتی ثابت از نظر شکل  ظاهری تفاوت زیادی با دتکتورهای دودی نداشته و تنها چمبر یـا محفظه آن دارای سوراخ‏های بزرگتـری می باشد.
•    بـا دریافت حرارت توسط ترمیستور موجود در دتکتـور، فرمان آژیر صـادر می‏شود.
•    در دتکتورهای ثابت دمای محیط باید به درجه مورد نظر رسیده تا سیستم فعال شود.
•    حداقل آن 60 درجه و حداکثر 110 درجه سانتی گراد می‏باشد.
•    هرگونه تعییر ناگهانی (افزایش) حرارت می‏تواند باعث فعال شدن آن بشود.

    دتکتورهای ترکیبی

•    ساختار این نوع از کاشف‏ها متشکل از هر دو حسگر دود و حرارت می‏باشد.
•    برخی محصولات دارای میکروپروسسو و حافظه نیز هستند.
•    مزیت بارز این حسگرها کشف حریق و تطابق گزارشات دریافتی از هر دو حسگر و آنالیز آن می‏باشد که باعث کنترل آلارم‏های کاذب و کاهش آن خواهد شد.
•    این حسگرها قابلیت نصب در تمام اماکن و محیط‏ها را دارند، به جز نقاطی که دارای دود به صورت طبیعی باشند.

  دتکتورهای شعله ای

•    حسگرهایی هستنـد که نسبت بـه اشعه ماوراء بنفش حساس هستند.
•    این دتکتورها برای نصب در محیـط‏های نگهداری مواد شیمیـایی که سریع الاشتعال هستنـد، پیشنهاد می‏گردد.

   دتکتورهای گازی

•    این گونه از دتکتورها که بر روی سقف یا دیوار نصب می‏گردند.
•    بر اساس نوعشان می‏توانند انواع گازهای موجود مانند  Co – LPG  را کشف و اعلام نمایند.
•    در ساختمان‏های امروزی در حال استفاده از گاز شهری بكار بردن دتکتورهای گازی ضروری به نظر می‏رسد.

2.     شستی اعلام حریق:

•    یکی از تجهیزات مهم و ساده در یک مجموعه اعلام حریق، شستی می‏باشد.
•    طراحی به‏ جا و آموزش صحیح برای استفاده از شستی‏ ها بسیار مهم می‏باشد.
•    شستی اعلام حریق وظیفه فعال کردن سیستم را بعد از ضربه زدن به آن توسط فرد یا افرادی که حریق را مشاهده کرده‏اند، دارد.
•    همچنین برای به صدا درآمدن آژیرها در مواقع اضطراری کاربرد دارد (مانند نیاز به تخلیه ساختمان).
•    بنا به طراحی‏های متفاوت امکان گرفتن فرمان متفاوت مانند باز کردن درهای اضطراری نیز از طریق شستی‏ها وجود دارد.
•    در یک سیستم اعلام حریق رنگ آن به صورت استاندارد قرمز و دارای شیشه می‏باشد. با ضربه زدن به شیشه و شکسته شدن آن، تمام آژیرها به صدا در می‏ آید.
•    در نسل جدید شستی‏ها از شیشه نشکن استفاده شده و قابلیت reset شدن دارد، همچنین دارای چراغ‏های نشانگر LED  نیز می‏باشد.

3.    آژير و زنگ:

تجهیزات شنیداری وظیفه آگاه کردن افراد محل حادثه را دارند.
در کشورهای پیشرفته یک تن (Tone) صدای خاص برای آژیرهای اعلام حریق درتمام ساختمان‏ها به صورت استاندارد رعایت می‏شود.
 علت آن، آشنایی همگانی و شناخت صدا به عنوان آژیر خطر/ حریق و الزام به ترک ساختمان می‏باشد.
آژیرهای الکترونیکی دارای قابلیت تنطیم شدت صدا و تن صدا می‏باشد.

4.    چراغ‏های چشمک زن و نشان دهنده:

•    به جز وسایل هشدار سمعی، تجهیزات بصری نیز دارای اهمیت بسزایی می‏باشند.
•    احتمال وجود افراد ناشنوا، از کارافتادن آژیرها، وجود صدای زیاد در محیط که باعث عدم توجه به فعال شدن سیستم می‏شود، ترکیب هر دو مورد را ایجاب می‏کند.
•    برابر استاندارد، نصب چراغ‏های چشمک زن در کنار تابلوی مرکزی اعلام حریق و پله‏ های اضطراری اجباری است.
•    این چراغ‏ها به رنگ قرمز و دارای نور معینی در هنگام چشمک زدن می‏باشد.

 5.    مرکز کنترل یا تابلوی مرکزی   ( Control Panel):

•    تمامی تجهیزات یک سیستم اعلام حریق به یک دستگاه مرکزی یا کنترل پانل از طریق سیم متصل می‏شود.
•    کنترل پانل وظیفه تغییر ولتاژ، تامین جریان مصرفی و کنترل مقاومت در هر مدار خروجی یا زون را بر عهده دارد.
•    کنترل پانل‏ها بر اساس تعداد مدارهای خروجی یا زون تقسیم‏ بندی می‏شوند.
•    در کنترل پانل محلی برای باتری وجود دارد. دستگاه در زمان قطع برق شهر از باتری استفاده و پس از وصل، اتوماتیک آنرا شارژ می‏نماید.
•    بر روی کنترل پانل نشانگرهای متفاوتی وجود دارد که اعلام حریق را به رنگ قرمز و خطاها یا ایرادات ایجاد شده را به رنگ نارنجی/ زرد نشان می‏دهد.

6.    باتري:

•    عموماً تمام سیستم‏های اعلام حریق با ولتاژ  24  ولت مستقیم کار می‏کنند که وظیفه کاهش و تبدیل آن را پانل بر عهده دارد.
•    باتری‏های نیکل کادمیوم 12 ولت برای پانل‏ها استفاده می‏گردند. حداقل زمان مناسب برای بهره‏ گیری از باتری‏ها در زمان قطع برق شهر 24 ساعت می‏باشد.